12. อุปาทานปญฺหาสุตฺตํ

[325] ‘‘‘อุปาทานํ, อุปาทาน’นฺติ, อาวุโส สาริปุตฺต, วุจฺจติฯ กตมํ นุ โข, อาวุโส, อุปาทาน’’นฺติ? ‘‘จตฺตาริมานิ, อาวุโส, อุปาทานานิฯ กามุปาทานํ, ทิฏฺฐุปาทานํ สีลพฺพตุปาทานํ, อตฺตวาทุปาทานํ – อิมานิ โข, อาวุโส, จตฺตาริ อุปาทานานี’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปนาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานายา’’ติ? ‘‘อตฺถิ โข, อาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานายา’’ติ ฯ ‘‘กตโม ปนาวุโส, มคฺโค กตมา ปฏิปทา, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานายา’’ติ? ‘‘อยเมว โข, อาวุโส, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานาย, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิฯ อยํ โข, อาวุโส, มคฺโค อยํ ปฏิปทา, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานายา’’ติฯ ‘‘ภทฺทโก, อาวุโส, มคฺโค ภทฺทิกา ปฏิปทา, เอเตสํ อุปาทานานํ ปหานายฯ อลญฺจ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อปฺปมาทายา’’ติฯ ทฺวาทสมํฯ

13. ภวปญฺหาสุตฺตํ

[326] ‘‘‘ภโว, ภโว’ติ, อาวุโส สาริปุตฺต, วุจฺจติฯ กตโม นุ โข, อาวุโส, ภโว’’ติ? ‘‘ตโย เม, อาวุโส, ภวาฯ กามภโว, รูปภโว, อรูปภโว – อิเม โข, อาวุโส, ตโย ภวา’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปนาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อตฺถิ โข, อาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘กตโม, ปนาวุโส, มคฺโค กตมา ปฏิปทา, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อยเมว โข, อาวุโส, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญาย, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิฯ อยํ โข, อาวุโส, มคฺโค อยํ ปฏิปทา, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘ภทฺทโก, อาวุโส, มคฺโค ภทฺทิกา ปฏิปทา, เอเตสํ ภวานํ ปริญฺญายฯ อลญฺจ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อปฺปมาทายา’’ติฯ เตรสมํฯ

14. ทุกฺขปญฺหาสุตฺตํ

[327] ‘‘‘ทุกฺขํ , ทุกฺข’นฺติ, อาวุโส สาริปุตฺต, วุจฺจติฯ กตมํ นุ โข, อาวุโส, ทุกฺข’’นฺติ? ‘‘ติสฺโส อิมา, อาวุโส, ทุกฺขตาฯ ทุกฺขทุกฺขตา, สงฺขารทุกฺขตา , วิปริณามทุกฺขตา – อิมา โข, อาวุโส, ติสฺโส ทุกฺขตา’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปนาวุโส มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อตฺถิ โข, อาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘กตโม ปนาวุโส, มคฺโค กตมา ปฏิปทา, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อยเมว โข, อาวุโส, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญาย, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิฯ อยํ โข, อาวุโส, มคฺโค อยํ ปฏิปทา, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘ภทฺทโก, อาวุโส, มคฺโค ภทฺทิกา ปฏิปทา, เอตาสํ ทุกฺขตานํ ปริญฺญายฯ อลญฺจ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อปฺปมาทายา’’ติฯ จุทฺทสมํฯ

15. สกฺกายปญฺหาสุตฺตํ

[328] ‘‘‘สกฺกาโย , สกฺกาโย’ติ, อาวุโส สาริปุตฺต, วุจฺจติฯ กตโม นุ โข, อาวุโส, สกฺกาโย’’ติ? ‘‘ปญฺจิเม, อาวุโส, อุปาทานกฺขนฺธา สกฺกาโย วุตฺโต ภควตา, เสยฺยถิทํ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ, เวทนุปาทานกฺขนฺโธ, สญฺญุปาทานกฺขนฺโธ, สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ, วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธ ฯ อิเม โข, อาวุโส, ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา สกฺกาโย วุตฺโต ภควตา’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปนาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อตฺถิ โข, อาวุโส, มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘กตโม ปนาวุโส, มคฺโค กตมา ปฏิปทา, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญายา’’ติ? ‘‘อยเมว โข, อาวุโส, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญาย , เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิฯ อยํ โข, อาวุโส, มคฺโค อยํ ปฏิปทา, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญายา’’ติฯ ‘‘ภทฺทโก, อาวุโส, มคฺโค ภทฺทิกา ปฏิปทา, เอตสฺส สกฺกายสฺส ปริญฺญายฯ อลญฺจ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อปฺปมาทายา’’ติฯ ปนฺนรสมํฯ

16. ทุกฺกรปญฺหาสุตฺตํ

[329] ‘‘กิํ นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ทุกฺกร’’นฺติ? ‘‘ปพฺพชฺชา โข, อาวุโส, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ทุกฺกรา’’ติฯ ‘‘ปพฺพชิเตน ปนาวุโส, กิํ ทุกฺกร’’นฺติ? ‘‘ปพฺพชิเตน โข, อาวุโส, อภิรติ ทุกฺกรา’’ติฯ ‘‘อภิรเตน ปนาวุโส, กิํ ทุกฺกร’’นฺติ? ‘‘อภิรเตน โข, อาวุโส, ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปตฺติ ทุกฺกรา’’ติฯ ‘‘กีวจิรํ ปนาวุโส, ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน ภิกฺขุ อรหํ อสฺสา’’ติ? ‘‘นจิรํ, อาวุโส’’ติฯ โสฬสมํฯ

ชมฺพุขาทกสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ, ธมฺมวาที กิมตฺถิยํ;

อสฺสาโส ปรมสฺสาโส, เวทนา อาสวาวิชฺชา;

ตณฺหา โอฆา อุปาทานํ, ภโว ทุกฺขญฺจ สกฺกาโยฯ

อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ทุกฺกรนฺติฯ